Jak udzielić pierwszej pomocy osobie, która przedawkowała substancję narkotyczną?

Nigdy nie wiesz, gdzie i kiedy możesz mieć kontakt z osobą, która przedawkowała substancje psychoaktywne. Narkotyki, dopalacze czy alkohol – nawet w małej dawce – mogą być szkodliwe dla naszego organizmu. Gdy je przedawkujemy, mogą spowodować trwały uszczerbek na zdrowiu. A przez to doprowadzić do niewydolności wielu narządów, a w skrajnych przypadkach – nawet do śmierci.

Przedawkowanie staje się jeszcze groźniejsze, gdy pomieszamy różne substancje psychoaktywne z alkoholem. Takie zatrucie jest dla nas stanem bardzo niebezpiecznym, bowiem szybko i dynamicznie wpływa na nasz organizm. Wtedy liczy się czas reakcji. By odpowiednio pomóc, warto wiedzieć jak zachowuje się osoba, która przedawkowała na przykład: amfetaminę, ecstasy, heroinę czy kokainę. Zwłaszcza, że objawy zatrucia nie są jednoznaczne, zależą bowiem od wielu czynników, a przede wszystkim od rodzaju przyjętej substancji psychoaktywnej i zakresu jej działania.

Przedawkować może każdy. Nie tylko osoba uzależniona, ale także osoba, która po używkę sięgnęła po raz pierwszy. Czasem do zatrucia dochodzi w wyniku nieświadomego przyjęcia zbyt dużej dawki. Najczęściej występującymi symptomami przedawkowania (pomijając rodzaj spożytej substancji) są: zwężone lub rozszerzone źrenice, a także brak reakcji na światło i nadmierna potliwość. Pojawiają się zaburzenia rytmu serca, dochodzi do zmian temperatury ciała oraz rytmu oddechu, może stać się on płytki i powolny lub mocno przyspieszony. Nierzadko pojawiają się halucynacje i ataki agresji. Zmienia się także ciśnienie krwi.

Osoba, która nadużyła substancji psychoaktywnej w widoczny dla otoczenia sposób traci panowanie nad swoim ciałem i psychiką. Ważne, by świadkowie podobnych zdarzeń reagowali i potrafili udzielić pomocy do czasu, gdy pojawią się służby medyczne. To ratuje życie i zdrowie.

Jeśli w swoim otoczeniu zauważysz kogoś, kto ma objawy, których przyczyną może być nadmierne spożycie substancji psychoaktywnej wezwij pogotowie. Do czasu, aż pojawią się medycy, też możesz pomóc. Jak?

• Postaraj się przenieść osobę, której stan wskazuje na przedawkowanie substancji psychoaktywnej w chłodne miejsce. Jeśli nie jest to możliwe, otwórz okno.
• Próbuj utrzymać kontakt słowny, gdy obserwujesz utratę świadomości.
• W przypadku utraty świadomości, dołóż starań, by ułożyć tę osobę na boku, tak by jej twarz też znalazła się w tej pozycji. To pozwoli uniknąć zachłyśnięcia, które może zablokować drogi oddechowe.
• Schładzaj twarz i głowę poszkodowanego okładami z mokrego ręcznika.
• W przypadku gdy osoba ma drgawki, postaraj się zapobiec uderzeniom głowy o podłoże. Aby przeciwdziałać drgawkom nie krępuj ruchów takiej osoby. Nie podawaj żadnych płynów ani jedzenia.
• Jeśli u osoby, która przedawkowała doszło do silnego ataku paniki, postaraj się zabrać ją w ciche i spokojne miejsce. Staraj się ją uspokoić i dać wsparcie emocjonalne.
• Gdy osoba po przedawkowaniu oddycha płytko i szybko postaraj się nakłonić ją do bardziej rytmicznego oddechu. Pokazuj, jak ma to robić.
• W przypadku gdy podejrzewasz, że doszło do zatrzymania akcji serca, postaraj się – w miarę swoich możliwości i umiejętności – wykonać masaż serca.
• Przed przyjazdem karetki postaraj się zabezpieczyć pozostałości po narkotykach, opakowania, resztki proszków czy tabletek, strzykawki. To cenny materiał ułatwiający udzielenie dalszej szpitalnej pomocy.
• Nie oddalaj się pod wpływem paniki z miejsca takiego wypadku. Osoba w złym stanie potrzebuje Twojej pomocy. Bez niej być może umrze!

W przypadku ostrego zatrucia substancjami psychoaktywnymi pomóc może jedynie leczenie szpitalne. Zwłaszcza, gdy doszło do zapaści i utraty przytomności. Po przywróceniu czynności życiowych konieczna jest seria specjalistycznych badań, które pozwolą określić, czy nie doszło do trwałego uszczerbku na zdrowiu.

Konsultacja medyczna: prof. dr n. med. Jarosław Pinkas – krajowy konsultant w dziedzinie zdrowia publicznego.